aktualności

Niedziela Palmowa

„Od Niedzieli Palmowej począwszy, przez cały Wielki Tydzień do wtorku po Świętach Wielkanocnych żadnej wcale ziemskiej rozpocząć nie godzi się sprawy” - Oskar Kolberg.

Niedziela Palmowa zw. Kwietną Niedzielą – nazwana tak od palm święconych w tym dniu w kościele, rozpoczyna cykl Wielkiej Nocy i jest obchodzona na pamiątkę wjazdu Chrystusa do Jerozolimy. Według przekazu św. Jana Ewangelisty na drogę, którą przejeżdżał Chrystus jadący na osiołku, lud rzucał gałązki palmowe i oliwne. Już w pierwszych wiekach  chrześcijaństwa w niedzielę poprzedzającą Zmartwychwstanie została zapoczątkowana tradycja odbywania procesji z palmami. Zwyczaj ten przyjął się, a kilka wieków później (XI w.) upowszechnił się również obrzęd święcenia palm wielkanocnych, przygotowanych specjalnie na ten dzień. Palma wielkanocna symbolizowała męczeństwo, jak i triumf zmartwychwstałego Chrystusa.
 
Przygotowywane w okolicach Rzeszowa palmy były stosunkowo niewielkie, bo ich wysokość wynosiła zwykle ok. pół metra. Podstawowym składnikiem przygotowywanych palm wielkanocnych były bagnięta, czyli gałązki wierzbowe z rozwiniętymi baziami, a ponadto jałowiec lub bukszpan i kwiat tataraku. Gałązki obwiązywano sznurkiem lub łykiem.

Poświęconą palmę przynoszono do domu. Powszechne było uderzanie w ten dzień domowników i mówienie: „Palma bije, nie ja biję, za sześć noc Wielkanoc...”. Uderzanie gałązką miało pobudzić moce życiowe ludzi i przekazać im energię witalną, którą symbolizowało drzewo. Wierzono ponadto, że powinno połknąć się kilka bazi z poświęconej palmy, aby w bieżącym roku nie cierpieć na ból gardła.

Palma zatknięta za jeden ze świętych obrazów w izbie przechowywana była ze czcią. Wystawiona w oknie podczas burzy, podobnie jak gromnica miała chronić dom przed piorunami. Używano jej także przy niektórych czynnościach gospodarskich, tj. sianie prosa, pierwsze wiosenne wypędzanie krów.



Bibliografia:
S. Darłakowa, Zwyczaje i obrzędy doroczne oraz rodzinne w Powiecie Tarnobrzeskim [w:] Prace i materiały z badań etnograficznych Ośrodka Mokrzyszowsko-Grębowskiego w Powiecie Tarnobrzeskim, Rzeszów 1968, s. 91.
O. Kolberg, Dzieła wszystkie, Tarnowskie-Rzeszowskie, Tom 48, Wrocław-Poznań 1967, s.77.
K. Ruszel, Leksykon Kultury Ludowej w Rzeszowskiem,  Rzeszów 2004, s. 264-265.