Zagroda z Brzózy Stadnickiej

Na zagrodę składają się chałupa, budynek gospodarczy, stodoła, plewnik, a także olejarnia. Budynek gospodarczy pełnił rolę obory i stajni, gdyż chowano tam zwierzęta. Przed budynkiem znajduje się stępa nożna. Służyła ona do wyrobu kaszy. Z prawej strony budynku stoi wóz przeznaczony do zwożenia siana i słomy do stodoły. Po lewej stronie budynku, przy ścianie, leży ogromny tok – wydrążony pień drzewny z klapą, zamykany na kłódkę, w którym trzymano zboże.

W głębi stoi piękna chałupa z szerokim podcieniem. Na prawo od wejścia znajduje się warsztat zabawkarza. Okolice Leżajska były niegdyś znanym ośrodkiem zabawkarskim. W izbie postawiono duży piec z otwartym paleniskiem. Dym odprowadzany był kominem zrobionym ze słomianych warkoczy oblepionych gliną. Przy kuchni widać wyjątkowy wynalazek – bezprzewodowe żelazko. Do jego wnętrza ładowano rozżarzone węgielki, które nagrzewały urządzenie i przez to umożliwiały prasowanie wilgotnego odzienia. Pod powałą zawieszona jest kołyska dla dziecka.

Po lewej stronie zagrody jest plewnik, czyli pomieszczenie służące do przechowywania plew pozostałych po młóceniu zboża. Spełniało ono także rolę kurnika.

Najciekawszym budynkiem w zagrodzie jest olejarnia. W pomieszczeniu stoją prasa śrubowa i piec, który zamiast płaskiej blachy ma wmurowane naczynie miedziane w kształcie głębokiej patelni – pondew. Podgrzewano w niej roztłuczone w stępach nożnych i zatarte z dodatkiem ciepłej wody ziarna rzepaku, lnu, konopi czy słonecznika. Ziarno nie mogło się przypalić, było cały czas mieszane drewnianymi kopyściami. Nagrzane nasiona przekładano do płachty uplecionej z końskiego włosia lub – najlepiej – z włosia z krowiego ogona. Ciasno wiązany węzełek z ziarnem wkładano do prasy śrubowej, mocno ją dokręcano i tym sposobem wyciskano olej aż do ostatniej kropli! Zlewano go do glinianych bukłaczków lub szklanych butelek.

W skład zagrody wchodzą:

• chałupa z Brzózy Stadnickiej (II poł. XIX w.),
• budynek gospodarczy z Brzózy Stadnickiej (II poł. XIX w.),
• stodoła z Rzeszowa (II poł. XIX w.),
• olejarnia z Brzyskiej Woli (przełom XIX i XX w.).