wydarzenia

Łańcuckie - zakończenie projektu badawczego

 

 

Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej zakończyło realizację projektu badawczego „Folklor Rzeszowiaków – obraz przemian”. Jego celem było zebranie informacji o kulturze mieszkańców okolic Rzeszowa, Przeworska i Łańcuta, czyli terenów zamieszkiwanych przez grupę umownie zwaną przez etnografów Rzeszowiakami.

W roku 2014 badania odbyły się w Rzeszowskiem, w 2015 – w Przeworskiem, a w mijającym roku zakończono badania w Łańcuckiem. Zebrane wywiady zostały opracowane i zapisane. Te, w których pojawiła się dobrze zachowana gwara, zostały spisane z zachowaniem cech wymowy charakterystycznych dla regionu. Dokonano także zapisu nutowego nagranych w terenie melodii. Również teksty pieśni i piosenek zostały spisane ze słuchu.

Biorąc pod uwagę dużą ilość i wysoką jakość zarejestrowanego materiału w regionie łańcuckim, sposób jego archiwizacji, opracowanie naukowe, zorganizowanie wystawy fotograficznej oraz spotkania informacyjno-promocyjnego należy uznać, że cel założony w zadaniu został w pełni osiągnięty. Potwierdzają to opinie uzyskane od zaproszonych do współpracy ekspertów.

„Prowadząc badania na ww. obszarze, zebrano materiał badawczy reprezentatywny dla regionu łańcuckiego. Już sama jego zasobność budzi szacunek, a wartość jest tym większa, że skupiono się na tej części regionu, który od dawna fascynował folklorystów, którzy pozostawili jako spuściznę po sobie opisy wybranych aspektów życia mieszkańców opisywanego obszaru (np. A. Saloniego i F. Kotulę). Dzięki temu ujawniła się szansa na dokonanie porównań i prześledzenie zmian kulturowych, które niewątpliwie zachodziły wraz z upływem czasu i całkowitą zmianą modelu życia. Dlatego też ukazują kulturę tradycyjną Rzeszowiaków w podregionie łańcuckim i jej przemiany w szerokim aspekcie. Widoczne jest profesjonalne prowadzenie wspomnianych badań, a pozyskane materiały (wywiady, fotografie i filmy dokumentacyjne) są cennym materiałem dostarczającym dużą ilość informacji na temat kultury tradycyjnej w Łańcuckiem. Prezentują one wielką wartość poznawczą, dokumentującą wierzenia, praktyki magiczne, obrzędowość doroczną i rodzinną oraz folklor w stopniu niespotykanym w żadnym innym zbiorze” – prof. dr. hab. Jan Adamowski, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

„Uważna lektura całości materiałów nasuwać musi wnioski natury społecznej, gospodarczej, psychologicznej. Mimo ogromnej, radykalnej poprawy w warunkach materialnych życia, zbawiennej elektryfikacji, alfabetyzacji itd. doskwiera rozmówcom uwiąd więzi sąsiedzkiej, społecznej i pokoleniowej, czyli to, co budowało suwerenną kulturę wsi, dawniej podtrzymywaną po to, by chronić odrębność środowiska chłopów wobec władzy zewnętrznej. Więzi rodzinne, pokoleniowe upadają pod presją konieczności emigracji zarobkowej. Wymuszony z zewnątrz upadek rozumnego, lokalnego przemysłu jest zatrważający. Atomizacja, indywidualizacja życia na wsi (podobnie jak w mieście), zamykanie się w czterech ścianach na wsi to refleks świata znieczulonego, w którym człowiek napadnięty nie może liczyć na pomoc sąsiada (co najwyżej na telefon do odpowiednich służb). Cokolwiek powiedzieć o przyczynach czy diagnozach tego niepokojącego stanu, otrzymaliśmy empiryczny, żywy, wszechstronny – zawierający nagrania, filmy, spisane z zapisów dźwiękowych uporządkowane tematycznie wypowiedzi – dokument życia społecznego środowisk wiejskich w procesie przeobrażeń, dokument uwzględniający osoby reprezentujące mniejszość (liderzy życia kulturalnego) i większość wiejską. Wspaniale byłoby, gdyby każdy powiat kraju otrzymał taki rekonesans i takie wyniki badawcze. Politycy mogliby lepiej uwolnić się od stereotypów i egocentryzmu a uświadomić sobie ogromną rangę kultury, w tym też tej wytworzonej przez wieki w społecznościach lokalnych, dla kształtowania się społeczeństwa współczesnego” – prof. dr hab. Piotr Dahlig, Uniwersytet Warszawski.

Opracowane materiały dokumentujące zastany stan kultury ludowej na badanych terenach znajdują się w Archiwum Naukowym Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej i czekają na wszystkich zainteresowanych dziedzictwem regionu.

Badania dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

AE-65510.jpg
AE-65526.jpg
AE-65527.jpg
AE-65528.jpg
AE-65530.jpg
AE-65544.jpg
AE-65546.jpg
AE-65548.jpg