wydarzenia

Zabawki strugane z drewna

Z wielką radością zapraszamy na spotkanie z Janem Dudziakiem – cenionym i znanym twórcą tradycyjnych zabawek drewnianych. 

To spotkanie odbędzie się w ramach kolejnego wydarzenia z cyklu „Idzie Grześ przez wieś…”. 26 lipca o godz. 11.00 zaplanowaliśmy opowieści o życiu wiejskich dzieci i dawnych zabawkach, zwiedzanie wystawy „Zabawka ludowa Stanisława Naroga” oraz chałupy z Brzózy Stadnickiej z warsztatem pracy zabawkarza. Po spacerze odbędą się zajęcia z Janem Dudziakiem – Stypendystą Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi dla Twórców Ludowych ze środków Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi – poświęcone malowaniu drewnianych koników.

***
Jan Dudziak od dzieciństwa przyglądał się zabawkarstwu. W Brzózie Stadnickiej, gdzie mieszka, zajmowano się wyrobem zabawek w wielu gospodarstwach. W jego rodzinnym domu parano się obróbką drewna – ojciec Alfred Dudziak wykonywał drewniane łyżki, a dziadek Karol Mach – drewniane prawidła do butów. Zabawkarstwem zajmował się natomiast wuj – Józef Golec, i to u niego młody Jan podpatrywał, jak wygląda ten specyficzny warsztat pracy. Wreszcie sam postanowił zająć się tym rzemiosłem.

Robi to z powodzeniem już ponad 20 lat, choć zawsze było to dla niego zajęciem dodatkowym. Pierwszą zrobioną własnoręcznie drewnianą zabawką był konik, który stał się specjalnością twórcy. Z biegiem czasu poszerzał swój warsztat o kolejne wzory: ptaki-klepaki, kurki dziobiące i większe zabawki, jak np. wózki, kołyski czy taczki.

Podstawową inspiracją zawsze były zabawki tworzone przez Stanisława Naroga, które nasi goście znają z wystawy mistrza w chałupie z Wrzaw. Jan Dudziak do dzisiaj zachowuje tradycyjne regionalne zdobnictwo charakterystyczne dla zabawki z Brzózy Stadnickiej. Tradycyjne formy rozwijał także według własnych pomysłów. Jako pierwszy zaczął malować zabawki trwałymi farbami akrylowymi o jasnych i wyrazistych kolorach.

W ciągu roku wyrabia ok. 300 zabawek. Często są to zamówienia realizowane na rzecz instytucji kultury, np. muzeów, sklepów i firm oraz osób prywatnych. Poza tym pokazuje swoją twórczość podczas jarmarków, festynów i różnych wydarzeń w regionie. Zabawkarz brał udział w licznych imprezach takich jak: Międzynarodowe Targi Zabawkarstwa w Nowej Sarzynie, Jarmark Sztuki Ludowej „Pruchnickie Sochaczki” w Pruchniku, Jarmark Folklorystyczny w Racławicach czy „Święto Chleba” w Jarosławiu. Od wielu lat bierze udział w Prezentacjach Twórczości Ludowej Lasowiaków i Rzeszowiaków w naszym Muzeum, a od 3 lat także w Festiwalu Kultury Lasowiackiej organizowanym przez Województwo Podkarpackie.

Jego wyroby znajdują się w naszych zbiorach oraz m.in. w Muzeum Etnograficznym w Rzeszowie. W 2013 r. zabawki wykonane przez Jana Dudziaka były wystawione w Muzeum w Przeworsku na wystawie pt. „Malowany wózek, para siwych koni… Dawne zabawki wiejskie”. Owoce pracy artysty znajdują się również w zbiorach prywatnych w Kanadzie, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Jego warsztat jest zaliczony do Szlaku Tradycyjnego Rzemiosła Podkarpacia prowadzonego przez Fundację NADwyraz z Krakowa.

Od lipca 2023 r., w wybrane soboty, przez kilka miesięcy Jan Dudziak zaprasza do obejrzenia swego warsztatu, narzędzi i robionych w nim zabawek drewnianych. Najbliższa „otwarta pracownia” w Brzózie Stadnickiej dostępna jest 22 lipca w godz. od 10.00 do 15.00. Działanie to jest jednym z rezultatów programu stypendialnego Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi dla Twórców Ludowych ze środków Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, www.nikidw.edu.pl

Oprac. Justyna Niepokój-Gil

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi dla Twórców Ludowych ze środków Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi