aktualności
Kompendium o kolędowaniu
Z radością spieszymy poinformować Was, że przystępujemy do realizacji wyjątkowego projektu pn. „Kolędowanie na Rzeszowszczyźnie”. Jego zasadniczym celem jest zebranie kompletnych informacji dotyczących kolędowania i jego współczesnych przemian, jakie można zaobserwować na terenach Lasowiaków i Rzeszowiaków – obszarze statutowego działania Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej. Projekt skupi się także na rejestrowaniu kolęd oraz obrzędowości Godnich Świąt.
Kolęda w folklorze
Sam folklor jest jedną z najbardziej wrażliwych na zmiany i nowe trendy sfer dziedzictwa kulturowego. Można to zaobserwować właśnie na przykładzie tradycji kolędniczych, gdzie zauważa się nie tylko pogłębianie rozpadu starej tradycji, ale też powstawanie zjawisk nowych, także instytucjonalizację form tradycyjnych i podejmowanie różnych jakościowo zabiegów rekonstrukcyjnych.
Dlatego też rejestracja tych przejawów przeprowadzona w sposób profesjonalny przez doświadczonych etnomuzykologów, etnografów, etnologów i folklorystów, opracowana naukowo, transkrybowana i prawidłowo archiwizowana powinna stanowić działanie priorytetowe dla wszystkich instytucji zajmujących się tradycyjną kulturą ludową. Potrzeba szybkiej rejestracji wiąże się także z naturalnym odchodzeniem starszej generacji osób, które doskonale pamiętają dawne tradycje i zwyczaje oraz są świadkami ich przemian.
Nazewnictwo obszaru badań
Obszar, na którym będzie realizowany projekt, został nazwany Rzeszowszczyzną nie tyle ze względu na to, że Rzeszów jest stolicą regionu, ale z tego powodu, że w przybliżeniu określa tereny znajdujące się w północnej części województwa podkarpackiego. A te właśnie są celem działania naszej instytucji. Wybór takiej nazwy jest także świadomym nawiązaniem do tytułu znakomitej książki pod redakcją Jerzego Bartmińskiego „Kolędowanie na Lubelszczyźnie”, która posłuży za wzór planowanej publikacji. Badania nad bogactwem tradycji kolędniczych Rzeszowszczyzny będą swoistą kontynuacją i poszerzeniem dzieła zapoczątkowanego przez Bartmińskiego.
Kwerenda w archiwach
Gromadzenie materiałów dotyczących kolędowania obejmie źródła archiwalne. Tereny Lasowiaków i Rzeszowiaków to obszary, gdzie bardzo długo – bo do lat 80. XX w. – obserwowano tradycyjne formy kolędowania w żywym obiegu kulturowym. W związku z tym planujemy przeprowadzenie kwerend w archiwach i bibliotekach działających przy instytucjach kultury na interesującym nas obszarze. Umożliwi to wyselekcjonowanie wiadomości o kolędowaniu, grupach kolędniczych, a także pozwoli zebrać możliwie największą liczbę tekstów i melodii kolęd, pastorałek i kolęd życzących z terenu Lasowiaków i Rzeszowiaków zarchiwizowanych w latach wcześniejszych.
Badania terenowe
Działania projektowe obejmą również przygotowanie kwestionariusza do badań terenowych i ich przeprowadzenie w wyznaczonych punktach. Kolejne etapy to zebranie pozyskanych materiałów, dokonanie opracowań, transkrypcji i właściwej archiwizacji w zbiorach Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, w końcu przygotowanie i wydanie publikacji pt. „Kolędowanie na Rzeszowszczyźnie”, która będzie kompendium o Godnich Świętach, kolędowaniu i kolędach na terenie Lasowiaków i Rzeszowiaków.
Korzyści
Projekt z pewnością umożliwi zapoznanie się z tradycyjną kulturą oraz jej współczesnymi przejawami, a w szczególności bogatymi tradycjami związanymi z Godnimi Świętami i kolędowaniem. Pozwoli na stworzenie kompendium wiedzy o tradycjach bożonarodzeniowych i kolędniczych na Rzeszowszczyźnie oraz przyczyni się do szerokiej popularyzacji tego zagadnienia.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
